تحلیل کیفیت‌های بنیادی محیطی مؤثر بر هنجارهای ادراکی مکان عمومی

تنوع ویژگی‌های محیطی و فردی زمینه‌های متفاوتی را برای بعد ادراکی مکان فراهم می‌کند. ماهیت چندبعدی کیفیت‌های بنیادی محیطی به‌گونه‌ای است که روابط متقابل میان آن‌ها را در ارتباط با مطلوبیت نمایانگر ادراکی مکان، پیچیده نشان می‌دهد. ویژگی‌های بعد ادراکی مکان به‌عنوان برآیند کمیت‌ها و کیفیت‌های گوناگون محیطی تاکنون در مطالعات مختلف به‌صورت یکپارچه و در ارتباط با کیفیت‌های بنیادی دیگر بررسی نشده و روابط علت و معلولی پیچیدة کیفیت‌ها در ارتباط با نمایانگر ادراکی مکان مشخص نشده است؛ از این‌رو سؤال پژوهش حاضر این است که نمایانگر ادراکی مکان عمومی تا چه میزان به‌کمک کیفیت‌های دیگر تبیین می‌شود و چگونه می‌توان هنجارهای آن را ارتقا بخشید. روش پژوهش حاضر بنیادی است و رویکرد روش‌شناسی آن بر مبنای روش آمیخته (کمی-کیفی) است. جمع‌آوری داده‌ها به‌کمک مصاحبه با متخصصان صورت گرفته و تحلیل داده‌ها با کاربست نرم‌افزار Smart-PLS انجام شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد درصد فراوانی (3/94 درصد) از نمایانگر ادراکی مکان عمومی، به‌کمک کیفیت‌های فضایی، ریخت‌شناسی، کارکردی و اجتماعی قابل‌تبیین و برآورد است. فضا و ریخت افزون‌بر اثرگذاری مستقیم، به‌صورت غیرمستقیم و با اثرگذاری بر کیفیت‌های دیگر بر شرایط نمایانگر ادراکی مکان عمومی نیز تأثیر می‌گذارند. این دو مقوله با ضریب تأ‌ثیر مستقیم 401/0، 311/0 و اثرگذاری غیرمستقیم 184/0، 612/0 جزء عوامل مهم مؤثر در این زمینه هستند؛ از این‌رو می‌توان گفت، در فرایند مکان‌‌سازی باید از سویی اولویت‌های برنامه‌ریزی و طراحی ابعاد مختلف مکان، با میزان اثرگذاری آن‌ها هماهنگ باشد و از سوی دیگر به برهم‌کنش و روابط غیرمستقیم میان آن‌ها به‌منظور افزایش مطلوبیت هنجارهای ادراکی مکان توجه شود.